Perinatoloji Nedir?

Anne ve bebek sağlığı ile ilgilenen bir bilim dalı olan perinatoloji, gebelik döneminde meydana gelebilecek riskler üzerinde çalışır. Sağlıklı bir hamilelik süreci için uygun takip ve tedaviyi planlar. İnsan tıbbında perinatoloji, obstetrik adı verilen tıbbın bir dalıdır ve doğumu çevreleyen zaman dilimini kapsar. Bir üst uzmanlık alanı olan perinatolojide uzmanlaşabilmek için öncelikle kadın hastalıkları ve doğum uzmanı olmak gerekir.

Gebe kalma ile doğum arasındaki süreye doğum öncesi dönem, 20. hafta ile gebelik ve yenidoğanın ilk haftasına kadar geçen süreye ise perinatal dönem denir. Hamilelik, başta anne ve bebek olmak üzere, aile ve toplum sağlığını etkileyen önemli bir gelişimsel süreçtir. Bu nedenle anne ve fetüsün sağlığının iyileştirilmesi, risklerin değerlendirilmesi ve gerekli müdahalelerin yapılması oldukça önemlidir.

Dünya Sağlık Örgütü, 21. yüzyıldaki sağlık hedeflerine üreme sağlığı, doğum öncesi ve perinatal dönem ile çocuk sağlığı hizmetlerine erişilebilirliği koymuştur ve gebelik süreciyle birlikte anne ve bebek sağlığı ile ilgili çalışmalara ve yatırımlara önem vermiştir. Özellikle  geri bırakılmış toplumlarda, doğum sürecinde anne ve bebek ölümü oranlarının sayısı oldukça yüksektir ve Dünya Sağlık Örgütü bu bölgeler için de çalışmalar yürütmektedir.

Türkiye’de Perinatoloji

Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA 2008) verilerine göre doğum öncesi bakım alma oranı %92 olarak tespit edilmiştir. Bununla birlikte, Sağlık Bakanlığı, bakımı standardize etmek ve iyileştirmek için çeşitli faaliyetler yürütmektedir. Türkiye’de yapılan Ulusal Anne Ölümleri Araştırması’na göre (2005), Türkiye’de anne ölüm hızı her 100.000 canlı doğumda 38,3 olarak tespit edilmiştir. Birincil ölüm nedenleri arasında kanama toksemi, enfeksiyon, dolaylı obstetrik ölüm ve emboli nedenleri ve oranları yapılan araştırmalar sonucunda belirlenmiştir. Buna göre anne ölümlerinin çoğu, doğumların hemen öncesinde, sırasında veya sonrasında meydana gelmektedir. Bundan dolayı doğumdan sonra ve önce perinatal izlem ve bakım son derece önemlidir.

Her gebelik sağlıklı ve rutin bir şekilde sürmeyebilir veya sonuçlanmayabilir. Riskli gebelik adı verilen durum, içerisinde pek çok nedeni ve sonucu barındıran bir kavramdır. Hamilelik sürecinde oluşabilecek riskler arasında anne adayındaki mevcut akciger,kalp damar, karaciger,böbrek,barsak hastalıkları,enfeksiyonlar,gecirilmiş ameliyatlar,  yaş, sigara, alkol, ilaç kullanımı, stres ve anksiete gibi durumlar ile genetik hastalıklar yer alır.Gebelik zehirlenmesi olarak bilinen gebelikteki tansiyon yü  de gebe  ve bebek açısından ciddi risk oluşturmaktadır. Perinatoloji, daha çok yüksek risk grubunda bulunan gebeleri belirler. Yüksek risk grubundakilerin yaşadığı sorunları teşhis ederek uygun tedaviye bir an önce başlanması perinatoloji uzmanları tarafından gerçekleştirilir.

Riskli Gebelikler Nelerdir ?

Günümüzde yaygın olarak görülen riskli gebelikler anne ve bebek açısından olumsuz bir prognoz riski taşıyan tüm durumları kapsamaktadır.

Anne açısından riskli durumlar; annenin geçirdiği veya mevcut olan tüm hastalıklarını, ameliyatlarını ve enfeksiyonları kapsar.

Bebek açısından riskli durumlar ise; genetik hastalıklar,yapısal anomaliler,gelişim geriliği, aminotik sıvıda artma veya azalmalar ve çoğul gebelikleri kapsar.

Plasentaya ait riskler ise; bebeği besleyen bu dokunun rahmin alt kısmına aşağıya yerleşerek dogum kanalını kapaması, plasentanın doğumdan önce erken ayrılması,yeterli kanı bebeğe taşıyamaması, plasentasnın rahim duvarındaki yapışma anormallikleri gibi durumları kapsar.

Perinatoloji Takibi

Gebeliğin ilk oluşum döneminden doğuma kadar olan her dönemde anne ve bebek ayrıntılı olarak incelenir. Annedeki mevcut hastalıklar ve riskler ortaya konarak aileye bilgi verilir. Çözüm yolları anlatılır,tedavileri gerekirse diğer ilgili branşlar ile görüşülerek düzenlenir. Sağlıklı bir gebelik geçirilmesi için gerekli tedbirler alınır.

Bebeğin gelişimi yakından takip edilir, bebekte oluşabilecek genetik hastalıklar için tarama testleri( 2’li test , 4’lü test, NİPT Testi= Naninvazif Prenatal Tanı Testi) yapılır. Sonuçlar risk durumuna göre aileyle paylaşılır ve yorumlanır.Gerekirse kesin tanı testleri olan biyopsi ve uygulanır 11-14. haftalar arasında 1. trimester ultrasonografi taraması yapılır. 18-22. gebelik haftalarında detaylı ultrasonografi ile bebekteki yapısal anomaliler, bebeğin gelişimi ve genetik hastalıkların ipuçları araştırılır.

Gebelik boyunca sağlıklı bir bebek gelişimi için bebeğin büyümesi, yeterli beslenmesi, bununla ilgili kan akımları ve  fetal iyilik hali izlenir ve gerekli tedbirler alınır.Bebegin durumuna göre rutin ultrasonografik incemelerin yanında Doppler ultrasonografi ve  nonstres test yada stres test uygulanarak bebegin durumu degerlendirilir. Annedeki gebelik süreci boyunca mevcut veya oluşan rahatsızlıkları yakinen takip edilir ve tedavileri düzenlenir.

Anne ve bebek açısından en sağlıklı şekilde oluşabilecek doğum zamanlaması ve doğum şekli planlanarak aile ile paylaşılır.