Mide Bulantısı Nedir? Mide Bulantısı Nasıl Geçer?

Mide bulantısı hemen hemen herkesin yaşadığı bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlık günlük ve geçici olabileceği gibi kimi zaman da bazı hastalıkların habercisi olabilir. Kusma, halsizlik, baş dönmesi ve bilinç kaybı gibi diğer ciddi belirtilerle beraber gelen mide bulantısının ise altında yatan nedeni bulmak ve tanıya göre tedavi olmak önemlidir. Ancak ciddi rahatsızlıkların yanı sıra hamilelikte, alkol alımı sonrasında, araç tutmasında ya da havasız yerlerde de hissedilebilen mide bulantısından kurtulmak için basit yöntemler bulunmaktadır.

Mide Bulantısı Nedir?

Çocuklardan yetişkinlere kadar herkesin hayatında sıkça karşılaştığı mide bulantısı, geçici bir durum olabileceği gibi kimi zaman bazı hastalıkların da habercisi niteliğindedir. Mide bulantısı genellikle ağrılı bir rahatsızlık olmasa da kimi zaman kusmanın yanı sıra baş dönmesi, terleme, ishal, karın ağrısı, ağız kuruluğu gibi bazı semptomlarla beraber yaşanabilir.

Kusma, midenin refleks ile içerisindekileri yemek borusu ve ağız yolu ile dışarı atmasıdır. Her mide bulantısında kusma eylemi gerçekleşmeyebilir, ancak bazı durumlarda kişi kendiliğinden gelen kusma isteği ile mide bulantısını hafifletebilmektedir.

Mide bulantısının çeşitli tipleri bulunmaktadır. Bu tipler; santral, periferik, fizyolojik, psikojenik, akut ve kroniktir. Santral tip mide bulantısında ani bir hareket ya da kötü bir yemeği görmek bulantıyı tetiklemektedir. Sindirim sistemi ve diğer organlardan kaynaklı kusma tipi periferik iken, midenin boşalmasının gecikmesi ile meydana gelen ve vücudun işlevsel cevabı niteliğinde olan mide bulantısı ve kusma çeşidi ise fizyolojik tiptir. Kaygı bozukluğu gibi durumlarda meydana çıkan ve beraberinde kusma da görülebilen mide bulantısı tipi de psikojeniktir. Bir haftadan az süren mide bulantısı ve kusma tipi akut olarak adlandırılırken, kronik mide bulantısı ise bir haftadan uzun süren durumlar için geçerlidir.

Mide Bulantısı Sebepleri

Mide bulantısı nedenleri sadece mide rahatsızlıklarına bağlı olmayabilir. Bazı yiyecekler ve susuz kalmak mide bulantısına neden olabileceği gibi psikolojik sebepler bunlar arasında yer almaktadır. Mide bulantısının farklı nedenleri arasında şunlar gösterilebilir:

• Gıda zehirlenmesi
• Baharatlı ve yağlı yiyecekler
• Aşırı alkol alımı
• Sıvı kaybı
• Hamilelik
• Mide ve bağırsak enfeksiyonları
• Kandaki kalsiyum yüksekliği
• Psikolojik rahatsızlıklar
• Kötü kokular
• Baş dönmesi
• Araç ve deniz tutması
• Gastrit, ülser, reflü gibi mide rahatsızlıkları
• İlaç kullanımı
• Tansiyon ve şeker düşmesi
• Kafaya alınan şiddetli darbe
• Migren
• Beyin tümörü
• Çölyak hastalığı
• Bazı kanserler
• Apandisit
• Bağırsak tıkanıklığı
• İç kulak rahatsızlıkları
• İleri evre böbrek yetmezliği
• Safra kesesi taşı
• Kalp krizi
• Genel anestezi
• Radyasyon terapisi

Mide Bulantısı Nasıl Geçer?

Mide bulantısı geçirme yollarından biri ilaç kullanmak olabileceği gibi evde pratik çözümler ile de bulantının önüne geçmek mümkündür. Ancak bunun için öncelikle mide bulantısına sebep olan nedeni bulmak gerekmektedir. Sürekli tekrar eden mide bulantısı durumunda doktora başvurulmalıdır. Mide bulantısı anında şu yöntemler uygulanabilir:

• Havasız ve ağır kokulu bir ortamda ortaya çıkan mide bulantısı için temiz havaya çıkmak ve derin nefes almak; nefes egzersizleri yapmak
• Bulantı başladığında tuzlu kraker yemek
• Bir süre uzanarak dinlenmek
• Limon, nane ve elma gibi ferahlatıcı besinler tüketmek
• Kendiliğinden kusma hali varsa engel olmadan kusmak
• Araç tutması durumunda mide bulantısı ilacı kullanmak, mümkünse temiz hava almak
• Deniz tutmalarında ufuk çizgisine odaklanmak ve geminin orta bölümünde bulunmak

Mide bulantısını önlemek için de aşağıda belirtilen yolları izleyebilirsiniz:

• Aşırı yağlı, ağır ve baharatlı yiyeceklerden uzak durmak
• Yemek yerken ve içecek içerken acele etmemek, yavaş yemek/içmek
• Yemekten hemen sonra ağır aktiviteler yapmamak
• Sigara, alkol ve kafeinli içeceklerin kullanımını azaltmak
• Karnı sıkan kıyafetler giymemek
• Otobüslerde tekerlek üzerindeki koltuklarda oturmamak
• Metro vb. araçlarda yola ters koltuklarda seyahat etmemek

Hamilelikte Mide Bulantısı Ne Zaman Başlar?

Gebeliğin ilk üç ayında vücutta meydana gelen hormon değişikliği sebebiyle mide bulantısı yaşanabilmektedir. Hamilelikte mide bulantısı genellikle sabahları ortaya çıkmakta ve kadınların %50’sinden fazlasında görülmektedir. Bazı hamilelerde bu bulantı kusma ile görülebileceği gibi bazılarında sadece sabahları mide bulantısı belirir. Bunun için hamilelere uyandıklarında ekmek ve kraker gibi hafif yiyecekler tüketmesi önerilmektedir. Genellikle bu bulantılar 3. ayın sonundan itibaren görülmez, ancak bulantı ve kusmalar devam ediyorsa, bebeğe zarar verecek bir durum ile karşılaşmamak için doktora başvurmak gerekir. Gebeliğin ilk 3 ayı içinde görülen mide bulantısının bebeğe herhangi bir zararı bulunmayacaktır.

Mide Bulantısına Ne İyi Gelir?

Mide bulantısı başka bir rahatsızlığın habercisi değilse evde yapılacak basit yöntemler ile bu rahatsızlıktan kurtulmak mümkündür. Evde bulunabilecek bitkisel ürünler ve gıdalar ile mide bulantısı hafifletilebilir.

• Limon sindirime yararlı bir meyvedir. Suyun içerisinde az miktarda limon sıkılıp, gün boyunca bu su içilebilir. Ancak aşırı kullanımda limonun asidik yapısı yüzünden zararlı olabileceği de unutulmamalıdır.
• Patates mide bulantısını geçirmek için en çok kullanılan besinlerden biridir. Haşlanmış patatesi sınırlı sayıda tüketmek bulantıyı hafifletebilir.
• Nane-limon çayı da patates gibi mide bulantısında oldukça etkilidir. Ancak nanenin aromasına ve kullanılan miktara dikkat etmek gerekmektedir. Fazla nane mide bulantısını şiddetlendirebilir.
• Sakinleştirici etkisi olan papatya çayı midenin rahatlaması için de kullanılmaktadır. Demlenen papatya çayını ılık bir şekilde içmek mide bulantısında etkilidir.
• Tost, leblebi, kraker gibi tuzlu yiyecekler mide bulantısını hafifletir.
• Diğer birçok hastalıkta da yararlı olduğu bilinen tavuk suyu çorbası mide bulantısını geçirmek için de içilebilir. Az yağlı ve sindirimi kolay olan bu çorba ile mide rahatlatılabilir.
• Protein yetersizliği de mide bulantısına neden olabilir. Fındık gibi proteini yüksek besinler tüketilebilir.
• Zencefilin mide bulantılarında etkili olduğu gözlemlenmiştir. Nadiren yan etkisi olan zencefil, yemeklerde kullanılabileceği gibi çay olarak da içilebilir.
• Regl döneminden kaynaklanan mide bulantılarında tarçının etkili olduğu yapılan araştırmalarda kanıtlanmıştır.

Şiddetli Baş Ağrısı & Mide Bulantısı

Şiddetli baş ağrısı mide bulantısını beraberinde getirebilir. Bu durumu migreni olan kişiler sıklıkla yaşamaktadır. Migreni olan ve baş ağrısıyla beraber düzenli olarak mide bulantısı yaşayan kişiler bazı yöntemler ile bulantının önüne geçebilir. Bu durumda ağrı kesici almak baş ağrısını geçirebileceği gibi mide bulantısını da hafifletecektir. Sessiz ve karanlık bir ortamda dinlenmek ve temiz hava almak bu durumda da bulantılar için etkilidir. Kafein ve sigara alımını azaltmak, bol su içmek, yiyecek ve içeceklere dikkat etmek mide bulantısı ve baş ağrısı durumunda yapılması gerekenler arasındadır.

Ancak mide bulantısı ve şiddetli baş ağrısı sadece kısa süren bir an ya da migren belirtisi olabileceği gibi bazı hastalıkların da semptomları olabilmektedir. Mide bulantısı; beyin damar hastalıkları, sinir sistemi hastalıkları, göz hastalıkları, beyin tümörleri, sinüzit ve menenjit rahatsızlıklarının da belirtilerinden biri olabilir. Bu sebeple, sürekli mide bulantısı hissi ile buna bağlı konuşma bozukluğu yaşayan, boyun tutulması olan, bilinç kaybı ve bulanık görüşü bulunan, bir günden uzun süre boyunca kusan veya ateşi olan kişilerin bu uyarıları dikkate alması ve en kısa zamanda doktora başvurması erken teşhis için oldukça önemlidir.

Alkol Sonrası Mide Bulantısı

Fazla alkol tüketimi, birçok günlük rahatsızlığın yanında mide bulantısını da beraberinde getirebilir. Alkol sonrası mide bulantısı genellikle kandaki alkol seviyesinin düşmesiyle ortaya çıkar. Yorgunluk, halsizlik, baş ağrısı, susuzluk, konsantre eksikliği, uyku hali, sinirlilik ve kalp atışının hızlanması da beraberinde görülebileceği alkol sonrası mide bulantısı için basit yöntemler uygulanabilir.

Alkol, asidik yapısı ile kandaki PH dengesini düzenlemek için hücrelerden su çeker. Bu yüzden de susuzluktan da kaynaklanan mide bulantısı için alkol tüketimi sırasında ve ertesi günü sıvı tüketimi oldukça önemlidir. Suyun yanı sıra taze sıkılmış meyve suları vücuttaki toksinleri atabileceği gibi midenin rahatlamasını da sağlayacaktır. Ancak tüketilecek meyve sularında portakal ve greyfurt gibi asidi fazla olan meyveleri tercih etmemek gerekir. Sodanın içine koyulan limon ve tuz ise mide bulantısını önlemede en sık kullanılan metotlardan biridir. Yağlı ve baharatlı yemeklerin yerine daha hafif yemeklerden az az yemek de alkolden dolayı oluşan mide bulantısını hafifletecektir. Özellikle aşırı alkol tüketiminden sonra ortaya çıkan mide bulantısının önemli tedavi yöntemlerinden biri de dinlenmektir. Gün boyu aralıklarla uzanmak sadece mideyi değil vücudu da dinlendirecek ve alkolün etkisini azaltacaktır.

Mide Bulantısı ve İshal

Mide bulantısı ishal ile beraber görüldüğünde farklı rahatsızlıkların habercisi olabilir. Bulantıya sebep olabilecek rahatsızlıklardan biri de bağırsak enfeksiyonudur. Tüketilen yiyecekler ile oluşabilecek bu enfeksiyonda ishal ve mide bulantısının yanı sıra karın ağrısı da görülebilmektedir. Bağırsak hareketlerinden dolayı meydana gelen bu rahatsızlık yaşandığında doktora başvurmak gereklidir; tedavi olunarak enfeksiyonun önüne geçilebilir.

Virüslerden kaynaklanan bir diğer enfeksiyon hastalığı ise mide üşütmesidir. Mide üşütmesinde de sadece mide bulantısı değil ishal durumu da görülmektedir. Mide üşütmesi sadece yiyecek ve içeceklerden değil, havlu ve mutfak eşyalarını paylaşmaktan dolayı geçecek virüsler sebebiyle de görülür. 1-2 gün içerisinde atlatılabilecek bu rahatsızlık eğer daha uzun süre devam ediyorsa ve devamında ateş, dışkıda kan, kan kusma, ciddi halsizlik ve koyu renkte idrar gözleniyorsa doktora başvurmak gerekir. Bu durum sadece yetişkinlerde değil, çocuklarda da görülebilmektedir. Yetişkinler için geçerli olan belirtileri göstermenin yanı sıra, altı saate kadar bezini ıslatmayan ve uzun süre tepkisiz kalan çocukların doktor kontrolünden geçmesi faydalıdır.

Laktozu sindirmek için yeteri kadar laktoz enzimi üretemeyen kişilerde de ishal ve mide bulantısı görülebilir. Laktoz intoleransı olan kişilerin süt ürünleri kullanımına dikkat etmesi ve sindirim sistemini koruması gerekmektedir.

Glütenli yemek yiyemeyenlerin hastalığı olan çölyak hastalığında da en sık rastlanan semptomlar mide bulantısı, kusma ve ishaldir. Doğuştan da olabilen bu rahatsızlığı yaşayan kişilerin yediklerine dikkat etmesi gerekmektedir.

Bakteri, virüs ve parazit gibi organizmaların bulaştığı yemeklerin yenmesi ile meydana gelen gıda zehirlenmesinin belirtileri arasında ishal ve mide bulantısına sıkça rastlanmaktadır. Bu durum geçici olabileceği gibi bazı kişilerde ağır semptomlar da görülmektedir. Hafiflemeyen ve geçmeyen ishal ve mide bulantısı için hastaneye yatarak tedavi olmak gerekir. Bazı gıda zehirlenmelerinde gözetim altında istirahat uygulanabilirken bazılarında ise midenin yıkanması söz konusu olabilir.

Her hastalıkta olduğu gibi mide bulantısı ve ishalde de stres önemli bir faktördür. Bu durumu psikolojik mide bulantısı olarak adlandırmak mümkündür. Kaygı bozuklukları ve stres altında kalmak vücutta mide bulantısı gibi belirtiler gösterebilir, bunun sonucunda sindirim sisteminin etkilenmesi ile kimi zaman ishal de devamında gelebilir.